Higiena jamy ustnej w trakcie ciąży – porada lekarza stomatologa

autor: lek. stom. Marta Szymańska-Sowula

Ciąża to niewątpliwie ekscytujący, pełen nowych wyzwań oraz obowiązków, czas w życiu kobiety. Każdy tydzień to kolejny ważny rozdział opowieści o rozwoju nowego organizmu. Gospodarka hormonalna ulega ciągłym zmianom, zwłaszcza na poziomie hormonów płciowych. Łożysko wytwarza duże ilości estrogenów i progesteronu, które z kolei powodują specyficzne zmiany we florze bakteryjnej jamy ustnej przyszłej Mamy. Odpowiednie przygotowanie się, prawidłowa opieka lekarsko-stomatologiczna nad kobietą w ciąży oraz odżywianie się mają znaczący wpływ na stan zdrowia jamy ustnej zarówno ciężarnej jak i nienarodzonego dziecka.

U matek z zaawansowanymi chorobami dziąseł i przyzębia może istnieć większe prawdopodobieństwo urodzenia dzieci o niskiej masie urodzeniowej niż u matek ze zdrowym przyzębiem. Dzieci te mogą być bardziej podatne na zaburzenia mineralizacji i opóźniony rozwój psychomotoryczny oraz opóźnione wyrzynanie się zębów.

Obecnie odbiega się od obiegowej teorii iż „każda ciąża kosztuje matkę jeden ząb”. Demineralizacja (odwapnienie tkanek zęba) nie jest związana z poborem soli mineralnych na korzyść zębów płodu a raczej ze zgubnymi nawykami żywieniowymi (przede wszystkim w nocy) oraz wzmożonym apetytem na słodycze i kwaśne pokarmy. Zaburza to pH jamy ustnej i jest bezpośrednią przyczyną znacznie częstszego występowania próchnicy oraz nadwrażliwości oraz bólu zębów  u kobiet ciężarnych.

Nie bez znaczenia dla szkliwa jest poranny refluks. Szkliwo w kontakcie z treścią żołądkową ulega nadtrawieniu oraz rozpuszczeniu.

Dlatego też  naszym pacjentkom w ciąży zalecamy:

• przepłukiwanie jamy ustnej preparatami zobojętniającymi takimi jak: woda, mleko, płyny do płukania zawierające związki fluoru
• unikanie szczotkowania zębów bezpośrednio po epizodach refluksu – możliwość mechanicznego uszkodzenia osłabionego przez kwas szkliwa
• używanie past do zębów o niskim stopniu ścieralności i wysokim stężeniu jonów fluorkowych
• rezygnację z past wybielających oraz past dla palaczy
• żucie bezcukrowych gum w celu stymulacji śliny działającej neutralizująco na kwasy powstałe po spożyciu soków zwłaszcza ze świeżych owoców
• gumy do żucia zawierające ksylitol
• w przypadku stwierdzenia nadżerek szkliwa czyli tzw. erozji zalecamy stosowanie miękkich szyn ochronnych na zęby, do których można aplikować preparaty zawierające większą ilość wapnia i fluoru

Huśtawka hormonalna ma również wydźwięk w częstszym występowaniu zapaleń dziąseł u ciężarnych (zwłaszcza w II tygodniu i II trymestrze). W przypadku kobiet z już istniejącym zapaleniem dziąseł przed zajściem w ciążę obserwuje się pogłębienie procesu, zwłaszcza bez przeprowadzonego leczenia. Przyczyną jest silniejsza reakcja na płytkę nazębną, bakteryjną gromadzącą się na powierzchni zębów. Badania dowodzą, że ok. 70 % ciężarnych boryka się z zapaleniami dziąseł czy tkanek utrzymujących zęby w zębodole. Objawami są: zaczerwienienie, obrzęk, krwawienie przy szczotkowaniu, nitkowaniu czy też przykry zapach z ust.

Ponadto przyszłe mamy powinny pamiętać o standardowych zabiegach higienicznych:

• mycie zębów przynajmniej dwa razy dziennie przez dwie minuty
• używanie dobrej jakości szczotki o średnim stopniu twardości włókien, w przypadku zapaleń dziąseł miękka szczoteczka
• stosowanie nici dentystycznej w celu usunięcia płytki bakteryjnej z przestrzeni międzyzębowych
• oczyszczanie języka
• przepłukiwanie przestrzeni międzyzębowych irygatorem wodnym z domieszką płynów antyseptycznych

Najbezpieczniejszym okresem do wykonywania zabiegów stomatologicznych jest II trymestr. W czasie ciąży można znieczulać korzystając ze specjalnie dedykowanych, nieszkodliwych dla płodu preparatów, aczkolwiek zachęcamy nasze pacjentki aby mimo wszystko zrezygnowały ze znieczulenia (chyba że wymaga tego sytuacja kliniczna). Przy użyciu nowej generacji aparatów rentgenowskich z niską dawką promieniowania, można natomiast wykonać zdjęcia RTG cyfrowe zębów.

Planując ciążę każda kobieta powinna zgłosić się do gabinetu stomatologicznego w celu wykluczenia ognisk zapalnych, usunięcia kamienia nazębnego-zmineralizowanej płytki bakteryjnej. Rekomendujemy wizyty kontrolne przynajmniej raz na trymestr i obowiązkowo przed rozwiązaniem ciąży. Po porodzie, w natłoku obowiązków ciężej będzie wygospodarować czas 🙂